GWAITH BRYS CAPEL-Y-FFIN

Views of the initial landslide from North and South perspectives, showing undercutting of carriageway.

Views of the initial landslide from North and South perspectives, showing undercutting of carriageway.

Pentref gwledig anghysbell ar y ffin rhwng Sir Fynwy a Phowys yn Ne Cymru yw Capel-y-Ffin. Mae gan yr ardal gyfagos nifer o gymunedau bach sy’n dibynnu ar ffordd un lôn i’w cysylltu â’r Fenni yn y De a’r Gelli Gandryll yn y Gogledd. Yn dilyn tirlithriad yn ystod tywydd stormus yn 2021, ni fu modd teithio ar y ffordd hon yn uniongyrchol i’r De o Gapel-y-Ffin. Roedd hyn yn ynysu’r cymunedau bach hyn ac roedd angen llwybr dargyfeirio hyd at 35 milltir o hyd.

Er bod dyluniad parhaol yn cael ei ddatblygu i adfer hyn a gwella diogelwch cyffredinol y rhan hon o’r ffordd, roedd gofyniad brys ac enbyd i ddiogelu’r rhan rhag cerbydau yn tresmasu. Mae’r safle’n cynnwys cerbytffordd sengl sydd wedi’i thorri i mewn i ochr y dyffryn, gyda’r tirlithriad yn digwydd ar ochr i lawr y gerbytffordd. Roedd craith gefn y methiant wedi tandorri’r gerbytffordd yn rhannol, gan awgrymu y byddai’r ffordd yn parhau i fod mewn perygl o fethiant pellach hyd nes y byddai datrysiad adferol yn ei le.

Yn ystod ymweliad ar droed cychwynnol, asesodd peirianwyr Griffiths amodau’r safle gyda’r Cleient a’r Cynllunydd i nodi achosion methiant ac argymell atebion a allai fod ar gael o ystyried amodau anghysbell a chyfyngedig y safle. Oherwydd maint y methiant a lled gul y gerbytffordd, roedd yr opsiynau adfer wedi’u cyfyngu’n fawr gan ymarferoldeb y gwaith adeiladu. Roedd y rhain hefyd yn gofyn am ystyriaeth ofalus o sefydlogrwydd y ffordd a lleoliad y methiant o gymharu â’r offer adeiladu. Ymhellach, roedd angen i unrhyw argymhellion fod yn gydnaws â’r gwaith parhaol diweddarach a dileu unrhyw wrthdaro posibl rhwng y rhain.

Roedd y canfyddiadau cychwynnol yn awgrymu bod dŵr ffo wyneb wedi dirlenwi’r llethr dro ar ôl tro, gan achosi’r tirlithriad. Ychwanegwyd at y gorchudd llystyfiant cyfyngedig mewn caeau cyfagos ac absenoldeb systemau draenio cerbytffordd gan y dopograffeg gyffredinol, gan gyfeirio dŵr wyneb i lawr tuag at y gerbytffordd. Roedd cambr y gerbytffordd ei hun yn annog dŵr wyneb i grynhoi ymhellach mewn ardaloedd penodol o ddraeniad dros yr ymyl.

13t excavator installing first row of nails for anchored gabion baskets by Griffiths roped access operatives.

Gan weithio ar y cyd â’r Cleient, y Dylunydd a’r Dylunwyr a benodwyd gan Griffiths, llwyddodd Griffiths i ddatblygu datrysiad adferol i sefydlogi’r gerbytffordd ac atal methiant ac erydiad pellach o hyn. Roedd angen bwrw ymlaen ag argymhellion dylunio law yn llaw ag ymarferoldeb y gwaith adeiladu, gan sicrhau y gellid gosod yr holl gynigion yn ddiogel gan ddefnyddio peiriannau a allai weithredu o fewn terfynau cyfyngedig y safle.

Roedd y datrysiad dylunio yn cynnwys gosod cyfres o hoelion pridd a system rhwydi rheoli erydiad o fewn ardal y llethr a fethodd. Cynlluniwyd y rhain i gynnal y ffordd ac i wella gwytnwch y methiant agored, gan atal colled bellach o’r gerbytffordd. Gosodwyd manylion trawst ymyl yn cynnwys basgedi caergawell wedi’u hangori hefyd ar hyd ymyl llethr y gerbytffordd i atal diraddio pellach ar ymyl y ffordd. Ymgymerwyd ag ailraddio ochr llethr uwch y gerbytffordd er mwyn cynyddu lled y gerbytffordd a symud ymyl y ffordd i ffwrdd o’r methiant. Gorchuddiwyd y llethr wedi ei ailraddio hwn â matiau rheoli erydiad i atal erydiad pridd a chynorthwyo i aildyfiant llystyfiant. Yn olaf, gosodwyd ffosydd draenio dŵr wyneb ar hyd crib a blaen y llethr i fyny i ryng-gipio a chyfeirio dŵr wyneb i ffwrdd o’r safle tuag at ollyngfeydd draenio mawr i’r Gogledd a’r De o’r adran.

Griffiths geotechnical specialists undertaking investigation test nails to inform the Permanent Works Design.

Finished project, safeguarding the road against further failure and degradation prior to construction of a future enhancement scheme.

Ochr yn ochr â’r prif waith adeiladu, ymgymerodd Griffiths â chyfres o archwiliadau a phrofion derbyn ar hoelion pridd aberthol a chynhyrchiol amrywiol er mwyn pennu cynhwysedd angorfeydd daear o fewn daeareg y safle. Cafodd y profion uniongyrchol hyn eu nodi ar y cyd â gofynion y ddau Ddylunydd i sicrhau bod y canlyniadau’n cadarnhau’r gwaith adeiladu cychwynnol ac y gellid eu defnyddio hefyd i lywio’r gwaith gwella diweddarach. Gellid cyfuno’r canlyniadau hyn â data safle topograffig, gwybodaeth ymchwilio ac arsylwadau safle eraill i bennu’r trefniadau angori mwyaf effeithlon a hyd yr ateb parhaol. Bydd hyn yn arwain at arbed costau uniongyrchol i’r Cleient trwy ddefnyddio dulliau ac atebion adeiladu tebyg.

Mae gan Griffiths gyfoeth o brofiad mewn gwaith adfer brys, gyda’r prosiectau hyn yn aml yn cynnwys risgiau cymhleth i iechyd a diogelwch, yr amgylchedd ac ansawdd y datrysiad a ddarperir. Yn achos Capel-y-Ffin, roedd yn hollbwysig pennu’r prif risgiau uniongyrchol i iechyd a diogelwch oherwydd y gofyniad i gwblhau gwaith adeiladu yn agos at dirlithriad gweithredol. Trwy gynllunio gofalus gyda phartneriaid Dylunio, llwyddodd Griffiths i gynnal gwrthbwyso diogel o 2m oddi ar beiriannau llwytho o ymyl y gerbytffordd wrth osod y rhes uchaf o hoelion pridd. Ar ôl i’r hoelion hyn galedu i gryfder digonol, roeddynt yn darparu digon o gefnogaeth i’r eitemau peiriannau trwm gael eu gosod wedi’u gwrthbwyso 0.5m o ymyl y gerbytffordd, gan ganiatáu i’r cloddiwr wedi’i osod ar ddril gyrraedd holl rannau gofynnol y safle. Roedd hyn yn caniatáu i’r eitem offer lleiaf posibl gael ei defnyddio, gan felly reoli’r risg o ryngwyneb rhwng pobl a pheiriannau yn ystod y gwaith adeiladu o fewn safle cyfyngedig. Roedd hyn hefyd yn lleihau’r aflonyddiad i’r tirlithriad o beiriannau trwm ac yn dileu’r angen am weithgareddau drilio â llaw lle mae amlygiad HAVS yn uchel. Yn olaf, cyflawnwyd yr holl weithgareddau gweithio ar uchder yn ddiogel gan weithredwyr mynediad â rhaffau Griffiths.